Op donderdag 18 augustus 1955, tussen één minuut na middernacht en veertien minuten over een, noteert de 19-jarige componist Otto Ketting te Amsterdam het eerste deel van wat gedurende de volgende driekwart jaar tot een zevendelig pianowerk zal uitgroeien. Wals staat erboven en ook: ‘in het 12-toon systeem’. Het is zijn eerste officiële poging om te componeren volgens de regels van Schönbergs Methode der Komposition mit zwölf nur aufeinander bezogenen Tönen.
Hoewel Ketting in zijn latere leven de gegevens van zijn oeuvre nauwkeurig bijhield – van elk stuk noteerde hij onder meer de exacte datum van voltooiing – heeft hij plaats en tijd van genese nooit meer zo precies gefixeerd als in het geval van deze Wals. Tot op zekere hoogte is een dergelijk vereeuwigen van de scheppingsdaad van dezelfde mythomane orde als de bij kinderen populaire manier van adresseren die begint met een straatnaam en eindigt met ‘heelal’. Toch is hier meer aan de hand. De jonge componist was zich ervan bewust dat hij in dit pianostukje iets deed wat hij nog nooit had gedaan: hij betrad terra incognita.
Met Schönberg was in 1951 de grondlegger en langstlevende componist van de Weense school gestorven, maar anders dan in omringende landen (denk aan Boulez, Stockhausen, Nono, Goeyvaerts) deinsde in Nederland het toondichtend deel der natie vooralsnog in meerderheid terug voor een Auseinandersetzung met diens nalatenschap. Zeldzame uitzonderingen waren Kees van Baaren en zijn leerling Theo Bruins, die zich in 1952 beiden met dodecafonisch georiënteerde composities presenteerden, de eerste met een Septet dat nog sterk naar Pijper klonk, de laatste met een pianoconcert. Dat pianoconcert maakte grote indruk op Ketting, die getuige was van de Amsterdamse première. Jaren later beschreef hij zijn ‘verbijstering voor de lef dat iemand zoiets durfde te schrijven’. Zelf was hij pas drie jaar later zo ver, ‘zij het met een bang gemoed en bevend hart.’ Dat was dus die achttiende augustus 1955, tussen 0.01 en 1.14.
De auteur van de Wals was geen beginneling meer. Componeren deed hij al vanaf zijn veertiende, aanvankelijk vooral stukjes met Franse titels. In het dagboek dat hij op zijn zestiende bijhield maakte hij niet alleen melding van het wel en wee op het Amsterdamse Barlaeus Gymnasium maar ook van de composities die hij onder handen had – een stuk voor strijkorkest, houtblazers en slagwerk bijvoorbeeld, maar ook een instrumentatie van een walsje van Poulenc, waaraan hij ter actualisering enkele moderne akkoorden heeft toegevoegd. Een jaar later al, op zijn zeventiende, voltooit hij zijn officiële opus 1, Preludium en fuga, dat in 1957 samen met een niet veel later voltooide Fuga wordt uitgegeven door Donemus. En nog maar enkele maanden vóór het twaalftoonwalsje zette hij de dubbele streep achter zijn eerste orkestwerk (opus 4), een Sinfonietta waarvan zijn vader Piet Ketting tussen november 1954 en november 1955 met zijn Rotterdams Kamerorkest zes uitvoeringen geeft.
In de daaropvolgende jaren is het hard, heel hard gegaan met de dodecafonie en het daaruit voortvloeiende serialisme, ook in Nederland. Ketting zelf hield het al gauw voor gezien. Hij had aan alle drie de componisten van de Weense School op soevereine wijze eer bewezen – aan Webern in Due canzoni, waarmee hij in 1958 de Gaudeamus-prijs won, en een jaar later aan Alban Berg in zijn Eerste symfonie – maar aan het strenge, reeks op reeks op reeks stapelende serialisme waarin de Europese avant-garde de principes van Schönberg veralgemeniseerde had hij weinig boodschap.
Geen mooier bewijs van de scepsis waarmee hij de almaar duizelingwekkender luchtkastelen en spiegelpaleizen bezag waarin vele van zijn generatiegenoten zich verschansten, dan de hilarische felicitatie die hij op 4 juni 1961 aan Louis Andriessen stuurt. Brian Ferneyhough (voor wie de naam nog wat zegt) had er nog een puntje aan kunnen zuigen.