Elmer Schönberger
Te beluisteren op o.a. Spotify en te koop op iTunes:
DCV 288 Elmer Schönberger La fuga del tempo Marcel Beekman & Nieuw Amsterdams Peil
DCV 305
Elmer Schönberger
Gezien Hercules Segers
Charlotte Riedijk, Doelen-Ensemble & Arie van Beek
DCV 287
Elmer Schönberger
L’ombra
Calefax Reed Quintet
première
Gezien Hercules Segers (2019)
voor sopraan en instrumentaal ensemble
12 maart 2020 in De Doelen in Rotterdam
Charlotte Riedijk, sopraan, DoelenEnsemble o.l.v. Arie van Beek
Een concert over beeldende kunst (Stravinsky, Feldman, Knussen), over oude muziek (Stravinsky, Ketting, Knussen) en over beide in het nieuwe werk van Elmer Schönberger.
Gezien Hercules Segers is na Gezien Giacometti mijn tweede, expliciet op beeldende kunst geïnspireerde compositie. Gezien Giacometti (2015) was een dansconcert met een choreografie van Beppie Blankert. In Gezien Hercules Segers geen dans, wel live beeld, naar een idee van Marijke van Warmerdam en Menno Otten.
Evenmin als ik heb geprobeerd in Gezien Giacometti Giacometti-achtig (wat dat ook moge zijn) te componeren, heb ik er in Gezien Hercules Segers naar gestreefd de even volle als lege landschappen van Segers in klank om te zetten. Kunst waarmee ik mij ten diepste verbonden voel, is kunst om in te verdwijnen. Het Segeriaanse landschap is zulke verdwijnkunst. Van dat verdwijnen wordt, hoop ik, wel iets voelbaar in mijn muziek.
Hercules Segers
Hercules Segers, oudere tijd- en stadgenoot van Rembrandt en Sweelinck, staat te boek als de meest oorspronkelijke en innovatieve landschapskunstenaar van zijn tijd. Als etser is hij de schepper van een geheimzinnig oeuvre, dat met zijn aan abstractie grenzend realisme culmineert in onbestaanbare landschappen. Zoals Segers’ componerende tijdgenoot Carlo Gesualdo da Venosa tot diep in de twintigste eeuw een bron van inspiratie voor componisten was, zo was Segers dat vooral voor beeldende kunstenaars en schrijvers, onder wie de Russisch-Franse schilder Nicolas de Staël en de Nederlandse dichter Hans Faverey.
Programma
Gezien Hercules Segers wordt uitgevoerd in een programma dat zich beweegt tussen oude muziek en beeldende kunst. Stravinsky en Louis Andriessen voegden aan Bachs driestemmige Prelude in b klein uit het Wohltemperierte Klavier dl. 1 een vierde stem toe; Otto Ketting wierp in Quodlibet een schaduw over de middeleeuwen; Oliver Knussen ontleende in Upon one note meer dan alleen de titel aan Purcell en liet zich in Reflection inspireren door Gauguin; Willem de Kooning gaf zijn achternaam aan De Kooning van Morton Feldman; en Stravinsky’s Double canon is een in memoriam voor Raoul Dufy.
Segers bezongen
In Gezien Hercules Segers leg ik sopraan Charlotte Riedijk teksten over Segers van zowel Nicolas De Staël als Hans Faverey in de mond en laat de musici van het DoelenEnsemble reflecteren op de wereld van de etser. De acht delen van de compositie dragen titels van evenzoveel etsen:
De delen 1, 3 en 6 zijn instrumentaal. Deel 3 is een soort eendelig minivioolconcert en deel 6 gaat uit van Fantasie 6 van J. P. Sweelinck.
Parallel (of niet)
Van enige formele parallel tussen mijn compositie en Segers’ etsen is uitsluitend in de instrumentale delen sprake. Ik ben mij ervan bewust dat tijd en ruimte fundamenteel anders worden waargenomen, en dat ruimtelijke verhoudingen (die zich in één blik kunnen openbaren) en tijdsverhoudingen (die met terugwerkende kracht gestalte krijgen) ongelijksoortig zijn. Maar dat wisten Bach, Schönberg, Berg, Bartók en Stravinsky ook al.
Omdat weinig de inventie zo op de proef stelt als restrictie, heb ik mij er dus niet van laten weerhouden de proporties van de delen 1, 3 en 6 tot op het niveau van maten en tellen te laten bepalen door de afmetingen van de in de titels genoemde etsen, resp. 7:10, 7:9 en 5:9.
In het zesde deel is dit direct aan de oppervlakte van de muziek waarneembaar. Hier wisselen gebonden, d.w.z. direct op Sweelinck geënte passages, en vrije passages elkaar af, steeds in een tijdsduurverhouding van 5:9.
Aad van Nieuwkerk van Vrije Geluiden interviewt Elmer Schönberger over Gezien Giacometti, naar aanleiding van het verschijnen van de cd.
In het seizoen 2015-6 speelde het ‘dansconcert’ Gezien Giacometti, een productie van Beppie Blankert Dansconcerten en Nieuw Amsterdams Peil. De voorstelling opnieuw zien kan (nog) niet, de muziek opnieuw beluisteren wel.
Het label Attacca heeft ons in staat gesteld een cd te maken van mijn compositie Achttien dagen, die aan de voorstelling ten grondslag lag. Voor een componist is het een buitenkans een stuk op te nemen dat zo vaak gespeeld is en dat de musici zich daardoor zo eigen hebben kunnen maken. Dat geldt ook voor de tweede compositie op de cd, het viool-pianoduo Schrap, dat sinds 2002 vaak op de programma’s van Heleen Hulst en Gerard Bouwhuis heeft gestaan.
Gezien Giacometti
Schrap (2002) 11:06
Heleen Hulst: viool Gerard Bouwhuis: piano
Achttien dagen (2013) 41:49
Nieuw Amsterdams Peil
Heleen Hulst: altviool
Lars Wouters van den Oudenweijer: klarinetten
Michiel Weidner: cimbaal
Noè Rodrigo: percussie
Dario Calderone: contrabas
31 maart 2017, 20:00 uur Edesche Concertzaal, Ede
Barbara Kozelj (mezzosopraan), Doris Hochscheid (cello), Frans van Ruth (piano)
Elmer Schönberger Maurice chéri
werken van Debussy, Stravinsky, Vermeulen en Ravel en Schönberger
meer informatie
Reprise Maurice chéri
17 maart, 20.15 De Doelen, Rotterdam
Lucas & ArthurJussen, piano, Cora Burggraaf, mezzosopraan
Elmer Schönberger Maurice chéri
werken van Debussy en Ravel
m.m.v. Raúl Suárez, viool Jonathan Roozeman, cello
meer informatie
The Tempest – Part II
17 februari, 20:15 De Doelen, Rotterdam DoelenEnsemble |
||
| meer informatie | ||
Napzak presenteert Even schrappen!
29 januari 2017, 16:00, Splendor, Amsterdam
met Heleen Hulst (viool), Gerard Bouwhuis (piano) & Elmer Schönberger (piano, voordracht)
werken van Schönberger (Schrap en Il sogno di Drogo) en Stravinsky (Sonate voor twee piano’s); fragment uit De Tartaarse woestijn van Dino Buzzati en monoloog uit Kwartetten van Elmer Schönberger
meer informatie
Ghosting Pantaleon – concert voor piano en groot ensemble
première: 12 november 2015 in het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam met als soliste Rosalía Gómez Lasheras en het Nationaal Jeugdorkest onder leiding van Etienne Siebens
Pantal(e)on Hebenstreit (1667-1750), een veelzijdig Duits musicus, baarde rond 1700 opzien met een groot hakkebord, dat volgens sommige bronnen met wel 276 snaren van metaal en darm was bespannen. Het instrument leverde een belangrijke bijdrage aan het ontstaan van de piano. Lodewijk XVI, die erg onder de indruk van Hebenstreits spel was, opperde dat het instrument de naam van zijn uitvinder moest dragen: Pantaleon of ook wel Pantalon. Johann Kuhnau, Bachs voorganger aan de Thomasschool in Leipzig, dichtte de pantaleon een groot ‘momentum dulcedinis et gratiae musicae’ toe. In Ghosting Pantaleon wordt de piano als het ware geschaduwd door het cimbalom en zijn bondgenoten (harp, vibrafoon, celesta).
Ghosting Pantaleon is tot stand gekomen in opdracht van de Young Pianist Foundation met financiële ondersteuning van het Fonds Podiumkunsten en gecomponeerd voor Rosalía Gómez Lasheras, winneres van het YPF Concours 2013.
lees meer op de site van het Muziekgebouw of ga naar de site van YPF
| 18 oktober 2015 Suite ‘Annie M.G.’ (2003) |
||
| voor sopraan/speelgoedpiano, blokfluit/Glockenspiel, viool, marimba/vibrafoon/crotales uitgevoerd door het DoelenEnsemble op het programma Red Sofa City Jurriaanse Zaal, De Doelen in Rotterdam |
||
| lees meer | ||